ra-huyet-trang-bao-lau-co-kinh

Ra huyết trắng bao lâu thì có kinh? Cần lưu ý gì?

Bạn có biết ra huyết trắng bao lâu thì có kinh trở lại và dấu hiệu nhận biết có kinh nhanh nhất là gì không? Thông thường, khi gần đến kỳ kinh nguyệt lượng huyết trắng xuất ra ngoài nhiều hơn ngày bình thường. Đây là một trong những tình trạng mà nhiều bạn gái hay gặp phải. Hãy cùng Kotex tìm hiểu kỹ hơn về vấn đề này trong bài viết sau.

>> Tham khảo:

Tìm hiểu về huyết trắng (khí hư) ở bạn gái

Tại sao ra huyết trắng?

Ra huyết trắng (hay khí hư) là hiện tượng âm đạo xuất dịch nhầy có màu trắng đục hoặc trong và không có mùi. Huyết trắng giúp cân bằng độ ẩm của âm đạo, bảo vệ đường sinh dục và tạo môi trường thuận lợi để tinh trùng đi vào âm đạo.

Ra huyết trắng nhiều là sắp có kinh hay không? Bình thường, cứ mỗi 24 giờ thì lượng huyết trắng xuất ra khoảng 1 - 4ml. Khi gần đến ngày đèn đỏ, nồng độ hormone trong cơ thể của các bạn gái thay đổi làm lượng huyết trắng xuất ra có thể nhiều hơn mức bình thường, có thể tăng hơn 30 lần.

Hiện tượng ra huyết trắng là một hiện tượng bình thường. Bạn gái chúng mình không cần phải quá lo lắng về vấn đề này. Tuy nhiên, các nàng cũng cần chủ động theo dõi lượng huyết trắng xuất ra để chăm sóc sức khỏe của mình được tốt hơn.

>> Tham khảo: Làm sao để có kinh nguyệt quay trở lại? 4 cách chữa mất kinh hiệu quả

Sự thay đổi của khí hư theo độ tuổi

Khi bước vào độ tuổi dậy thì, cơ thể của bạn gái sẽ có nhiều sự thay đổi về tâm sinh lý. Theo đó, khí hư sẽ bắt đầu xuất hiện và cứ càng gần chu kỳ kinh nguyệt thì lượng khí hư sẽ được tiết ra nhiều hơn. Tùy theo độ tuổi cũng như nồng độ nội tiết tố trong cơ thể mà lượng huyết trắng xuất hiện sẽ có sự khác biệt rõ rệt.

Giai đoạn khí hư được sản sinh đạt mức cao nhất là trong độ tuổi từ 20 - 30 tuổi. Sau đó, nồng độ huyết trắng ngày càng thấp dần, giảm sút theo tỷ lệ thuận với quá trình thuyên giảm hormone sinh dục ở nữ giới. 

Sau khi trải qua thời thanh xuân, phụ nữ càng lớn tuổi thì cơ thể sẽ ngày càng hạn chế quá trình tiết khí hư ra bên ngoài. Điển hình như ở thời kỳ tiền mãn kinh và mãn kinh, nồng độ estrogen trong cơ thể nữ giới bị suy giảm số lượng, kéo theo việc khí hư xuất hiện hạn chế hơn hẳn so với các độ tuổi trước đó. 

Khoảng 2-3 năm sau thời kỳ mãn kinh, hiện tượng khô âm đạo sẽ diễn ra ở cơ thể của phụ nữ thường xuyên khiến chị em cảm thấy khó chịu. Nguyên nhân của tình trạng này là do sự điều tiết hormone estrogen trong cơ thể bị chững lại, khiến lượng khí hư được tiết ra ít đi.

>> Xem thêm: Bệnh huyết trắng là gì và 4 cách trị bệnh huyết trắng tại nhà

Ra huyết trắng là gì?

Ra huyết trắng là một hiện tượng bình thường của nữ giới (Nguồn: Sưu tầm)

Ra huyết trắng bao lâu thì có kinh?

Sau khi kết thúc kỳ kinh nguyệt, hoạt động của cơ quan sinh sản sẽ chia thành 3 giai đoạn, cụ thể:

  • Giai đoạn nang noãn: khí hư ở giai đoạn này có dạng lỏng, không màu

  • Giai đoạn rụng trứng: Vào giai đoạn này, huyết trắng sẽ ra nhiều nhất trong tháng, chất nhầy có dạng lỏng, không màu hoặc màu trắng đục, gây cảm giác ẩm ướt cho vùng kín.

  • Giai đoạn hoàng thể: chất nhầy âm đạo đặc hơn ở giai đoạn này, có màu trắng và dính.

Ở đa số phụ nữ, dù chu kỳ kinh nguyệt có dao động như thế nào thì giai đoạn hoàng thể vẫn sẽ luôn kéo dài cố định 14 ngày. Vậy, ra huyết trắng bao lâu thì có kinh? Nếu bạn quan sát và để ý kỹ những ngày ra nhiều huyết trắng, chắc chắn kinh nguyệt sẽ đến trong khoảng 2 tuần sau đó.

>> Tham khảo: Làm gì khi ra máu giữa chu kỳ kinh nguyệt? Có nguy hiểm không?

Ra huyết trắng bao lâu thì có kinh?

Ra huyết trắng bao lâu thì có kinh? (Nguồn: Sưu tầm)

Những thay đổi của huyết trắng trong suốt chu kỳ kinh nguyệt

Chất nhầy như thế nào là có kinh? Trong một chu kỳ kinh nguyệt, dịch huyết trắng thường có những đặc điểm khác nhau ở mỗi giai đoạn. Sau khi quá trình hành kinh kết thúc, bạn sẽ quan sát thấy vùng kín rơi vào trạng thái khô ráo trong một khoảng thời gian trước khi huyết trắng ra nhiều và sau đó bình thường trở lại. Tùy vào thể trạng của mỗi người mà lượng khí hư được tiết ra sẽ khác nhau. Một chu kỳ kinh sẽ kéo dài 28 ngày và có thể diễn ra theo khung thời gian như bên dưới:

  • Sau chu kỳ kinh nguyệt từ 1 – 4 ngày: Huyết trắng rất ít, đặc quánh và có màu trắng như sữa, vùng kín gần như là khô ráo.

  • Ngày 4 – 6: Huyết trắng được tiết ra nhiều hơn một chút, đặc quánh như keo và ngả màu ngà.

  • Ngày 7 – 9: Huyết trắng chuyển sang trạng thái hơi lỏng, có kết cấu hệt như sữa chua.

  • Ngày 10 – 14: Huyết trắng ra nhiều lúc này sẽ báo hiệu giai đoạn rụng trứng. Lúc này, khí hư sẽ là “chất xúc tác”, tạo điều kiện thuận lợi để tinh trùng di chuyển đến gặp trứng. Vì vậy, đây là khoảng thời gian tốt nhất để lên kế hoạch mang thai cho các cặp đôi.

  • Ngày 14 – 28: Huyết trắng trở nên ít dần, đặc quánh và vùng kín khô ráo. 

Một vài ngày trước và sau chu kỳ kinh nguyệt, chị em sẽ cảm thấy vùng kín trở nên ẩm ướt với lượng huyết trắng được tiết ra rất ít, hơi giống kem. Những giọt máu kinh đầu kỳ và cuối chu kỳ có thể hòa lẫn, khiến cho huyết trắng có màu hồng hoặc nâu. Tuy nhiên, tình trạng này không đáng quan ngại. 

>> Tham khảo: 

những thay đổi về đặc tính và số lượng của huyết trắng

Trong chu kỳ kinh nguyệt, huyết trắng có những thay đổi về đặc tính và số lượng. (Nguồn: Sưu tầm)

Dấu hiệu huyết trắng thay đổi bất thường

Huyết trắng ra nhiều do sắp tới kỳ kinh là một hiện tượng sinh lý bình thường. Tuy nhiên, bạn cần phải cảnh giác nếu huyết trắng của bạn xuất hiệu một số dấu hiệu bất thường dưới đây:

  • Có sự thay đổi về màu sắc: chuyển sang màu xanh, vàng, nâu, đen hay thậm chí khí hư có lẫn máu.

  • Có sự thay đổi về tính chất: huyết trắng lợn cợn, lẫn bọt khí, đặc như bột.

  • Có mùi bất thường: mùi hôi, mùi chua hoặc mùi khắm.

  • Vùng kín bị ngứa, sưng đỏ hoặc nóng ran.

Khi xuất hiện những dấu hiệu này, bạn nên đi thăm khám tại cơ sở y tế ngay vì có thể bạn đang bị nhiễm nấm, vi khuẩn hoặc bệnh phụ khoa.

>> Tham khảo: Khí Hư Có Mùi Hôi: Nguyên Nhân & Cách Điều Trị

dấu hiệu huyết trắng thay đổi bất thường

Dấu hiệu huyết trắng thay đổi bất thường (Nguồn: Sưu tầm)

Nguyên nhân gây huyết trắng ra nhiều hơn bình thường trước kỳ kinh

Khí hư được tiết ra trước mỗi kỳ kinh được xem như là một dấu hiệu đặc trưng giúp cho chị em có thể dự đoán được chu kỳ kinh nguyệt đang đến gần. Trong khoảng thời gian này, lượng hormone estrogen ngày một tăng cao hơn, dịch tiết ở âm đạo ngày càng nhiều và trở nên loãng hơn những ngày thường. Việc tiết khí hư ra khỏi cơ thể có ý nghĩa giúp đào thải tế bào chết và vi khuẩn ra bên ngoài. 

Ra nhiều huyết trắng là sắp có kinh hay không? Câu trả lời chắc chắn là có. Tuy nhiên, trong một số trường hợp bất thường, việc huyết trắng được tiết ra nhiều đôi khi chính là dấu hiệu cảnh báo sớm các bệnh lý phụ khoa nghiêm trọng mà chị em cần lưu ý như sau:

Ảnh hưởng của thuốc tránh thai

Khi sử dụng một số biện pháp kiểm soát sinh sản hoặc dùng thuốc tránh thai, bạn sẽ nhận thấy càng gần đến chu kỳ kinh nguyệt thì khí hư sẽ được tiết ra nhiều. Nguyên nhân của tình trạng này trong trường hợp này chính là do nồng độ Estrogen của cơ thể có sự gia tăng bất thường do dùng thuốc tránh thai.

Thực tế, đây chỉ là tác dụng phụ thường gặp của các loại thuốc tránh thai thông dụng trên thị trường nên bạn nữ không cần quá lo lắng. Lượng hormone sẽ dần ổn định trở lại sau đó và giảm thiểu cơ chế tiết khí hư nhiều ra bên ngoài khi nồng độ nội tiết tố trở về trạng thái cân bằng. Tuy nhiên, nếu quan sát thấy tình trạng này không chấm dứt mà tiếp tục kéo dài trên 3 tháng thì bạn nên thăm khám tại các cơ sở y tế để được bác sĩ chuyên khoa gợi ý các biện pháp tránh thai khác an toàn, phù hợp hơn.

Nhiễm nấm âm đạo

Viêm nhiễm ở khu vực âm đạo thường do nấm men gây ra, đặc biệt là loại nấm Candida. Tình trạng này xảy ra rất nhiều ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Huyết trắng được tiết ra khi chị em bị nhiễm nấm men thường ở dạng đặc dính, dịch có màu trắng hơi nghiêng về sắc thái vàng trông giống như váng sữa. Khí hư lúc này sẽ vón thành từng cục, bám dính ngay ở cửa âm đạo. Khi bị nhiễm nấm Candida, không chỉ huyết trắng được tiết ra nhiều hơn mà chị em còn phải đối mặt với các biểu hiện khác như:

  • Có cảm giác ngứa rát hoặc bị dị ứng tại vùng âm hộ, các khu vực mô quanh như hậu môn, bẹn,…

  • Đau rát ở khu vực môi lớn, cửa mình và môi bé.

  • Khi đi tiểu thì sẽ có cảm giác nóng rát ở âm đạo. 

  • Nổi mụn hay nổi mẩn đỏ ở khu vực xung quanh âm đạo.

Nhiễm nấm Candida ở âm đạo có thể được điều trị dứt điểm bằng cách sử dụng các loại thuốc kháng nấm theo đường uống hoặc ở dạng đặt, bôi âm đạo. Tuy nhiên, nếu không chữa trị dứt điểm, bệnh lý này rất dễ tái phát nhiều lần, gây ảnh hưởng đến sức khỏe và tinh thần. Do đó, khi nhận thấy có các dấu hiệu nhiễm nấm, bạn nữ cần chủ động đến thăm khám tại các cơ sở y tế chuyên khoa uy tín để được hướng dẫn điều trị. 

>> Tham khảo: Khí Hư Màu Vàng Cảnh Báo Bệnh Gì?

Bệnh lây nhiễm qua đường tình dục

Bệnh lây nhiễm qua đường tình dục cũng khiến cho lượng huyết trắng được tiết ra nhiều hơn. Khi bạn có quan hệ tình dục không sử dụng biện pháp an toàn hoặc quan hệ với quá nhiều bạn tình thì khả năng cao sẽ dẫn đến tình trạng viêm nhiễm qua đường tình dục. Bệnh lây nhiễm này cũng kéo theo các biến đổi bất thường khác liên quan đến dịch âm đạo, đặc biệt là tình trạng ra huyết trắng nhiều khi sắp có kinh. Một số bệnh lý điểm hình phải kể đến đó là lậu, Chlamydia, giang mai….

Chị em có thể theo dõi khí hư thay đổi để nhận biết các bệnh lý nhiễm trùng này. Huyết trắng lúc này sẽ ngả màu vàng, có thể kèm lẫn mủ và có mùi hôi tanh khó chịu, gây ngứa ngáy. Nhiễm trùng âm đạo có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm khác cho cơ thể, vì vậy, bạn cần thăm khám và tiến hành chữa trị dứt điểm càng sớm càng tốt.

Một số nguyên nhân gây huyết trắng ra nhiều bất thường

Một số nguyên nhân gây huyết trắng ra nhiều bất thường (Nguồn: Sưu tầm)

Viêm âm đạo do vi khuẩn, tạp khuẩn

Nếu chị em bị viêm âm đạo mà nguyên nhân chính là do khuẩn trichomonas, tạp khuẩn,…. thì hiện tượng sắp có kinh ra huyết trắng cũng sẽ xuất hiện. Bệnh lý này thường gặp ở các bạn nữ trong độ tuổi sinh sản, thường xuyên xảy ra quan hệ tình dục không an toàn. Triệu chứng của viêm âm đạo trong trường hợp này thường là khí hư loãng như sữa, có màu hơi xám hoặc trắng đục. Ngoài ra chị em cũng sẽ thấy nóng rát khi đi tiểu và ngứa ngáy ở khu vực âm đạo.

>> Tham khảo: Nên làm gì khi kinh nguyệt ra ít? Cách trị đơn giản tại nhà hiệu quả

Mang thai

Ra huyết trắng thì có thai không? Đôi khi, ra huyết trắng nhiều có thể là dấu hiệu có thai tuần đầu. Huyết trắng xuất hiện khi mang thai thường rất khó để phân biệt và hầu hết nữ giới đều nhầm lẫn với khí hư xuất hiện trước kỳ kinh. Tuy nhiên, nếu để ý kỹ, bạn sẽ thấy huyết trắng trong trường hợp này thường dày và ở trạng thái đặc quánh hơn so với bình thường.

Huyết trắng ra quá nhiều là dấu hiệu bất thường của bệnh gì?

Trong một số trường hợp, huyết trắng ra nhiều hơn mức bình thường được xác định là dấu hiệu cảnh báo cho một số bệnh phụ khoa.

>> Tham khảo: Bị rối loạn kinh nguyệt sau khi ngừng thuốc tránh thai thì phải làm sao?

Nhiễm nấm Candida

Nhiễm trùng nấm men hay còn gọi là nhiễm nấm Candida là bệnh nhiễm trùng ngoài da do một loại nấm tên là Candida gây ra. Loại nấm này có thể gây tổn thương cho da, miệng, máu và bộ phận sinh dục.

Nguyên nhân khiến các bạn gái nhiễm nấm Candida là do môi trường âm đạo bị mất cân bằng điều này tạo điều kiện cho nấm phát triển. Nguyên nhân sâu xa dẫn đến bệnh này xuất phát từ thói quen quan hệ tình dục không lành mạnh, không giữ vệ sinh âm đạo, sử dụng thuốc kháng sinh dài ngày,…

Khi bị nhiễm nấm Candida, âm đạo có các triệu chứng như ngứa ngáy khó chịu, huyết trắng xuất ra có dạng vón cục, bã đậu và có mùi hôi.

>> Tham khảo: Các mức độ đau bụng kinh mà phái đẹp cần lưu ý

nhiễm nấm candida

Nhiễm nấm Candida có thể khiến huyết trắng ra nhiều hơn. (Nguồn: Sưu tầm)

Nhiễm khuẩn Trichomonas

Nhiễm khuẩn Trichomonas (còn gọi là trùng roi) được xác định là tác nhân gây nên hiện tượng huyết trắng bất thường ở nữ giới. Nguyên nhân phổ biến dẫn đến việc bị nhiễm Trichomonas là từ nguồn nước sử dụng để vệ sinh âm đạo hàng ngày.

Khi bị nhiễm khuẩn Trichomonas, các bạn gái có thể nhận biết bằng những dấu hiệu như lượng huyết trắng ra nhiều, có màu vàng hoặc xanh, chất dịch có độ loãng, có bọt, xuất hiện ngứa rát và khó chịu.

>> Tham khảo: Ra khí hư màu nâu trước kỳ kinh nguyệt có sao không

nhiễm khuẩn chitromonas

Trùng roi gây nên hiện tượng huyết trắng. (Nguồn: Sưu tầm)

U xơ tử cung

Khi mắc bệnh u xơ tử cung, các bạn gái cũng có thể xuất hiện huyết trắng bất thường. Ngoài ra, căn bệnh này còn có thêm một vài biểu hiện đi cùng như trong huyết trắng có lẫn cả máu, có hiện tượng rối loạn kinh nguyệt như rong kinh hay mất kinh, hoặc có thể xuất huyết âm đạo bất thường.

>> Tham khảo: Cách chữa kinh nguyệt màu đen hiệu quả và an toàn nhất cho chị em phụ nữ

u xơ tử cung

U xơ tử cung cũng ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt (Nguồn: Sưu tầm)

Một số bệnh lây qua đường tình dục

Ngoài những nguy cơ nêu trên, hiện tượng huyết trắng cũng bị thay đổi nếu các bạn gái mắc phải một số bệnh lây qua đường tình dục như: sùi mào gà, lậu, giang mai, Chlamydia,… Mỗi loại bệnh khi mắc phải sẽ có những biểu hiện riêng khác nhau cùng với các biểu hiện phổ biến như: huyết trắng xuất bất thường về lượng và tính chất, bị ngứa rát, bị đi tiểu buốt, xuất huyết, tiết mủ,…

>> Tham khảo: Quan hệ tình dục an toàn là gì? 7 điều các cặp đôi cần biết

Cần lưu ý điều gì khi ra huyết trắng gần ngày kinh?

Khi ngày kinh nguyệt đến gần, lượng dịch âm đạo cũng sẽ ra nhiều hơn bình thường. Vì vậy để phòng tránh viêm nhiễm, các bạn nữ nên chú ý một số điều sau đây:

  • Vệ sinh vùng kín đúng cách, thường xuyên mỗi ngày. Không thụt rửa sâu và không quá lạm dụng dung dịch vệ sinh. Khi lựa chọn, nên chọn dung dịch vệ sinh có nguồn gốc thiên nhiên.

  • Chọn loại quần lót có chất liệu thoáng mát (ví dụ như cotton) để đảm bảo thấm hút tốt. Quần lót sau khi giặt nên được phơi trực tiếp dưới ánh nắng mặt trời.

  • Quan hệ tình dục an toàn.

  • Xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý, đảm bảo đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết ưu tiên trái cây và các loại rau củ, tránh đồ nhiều dầu mỡ.

  • Không nên sử dụng rượu bia và chất kích thích.

  • Thường xuyên tập luyện thể dục thể thao để tăng cường sức khỏe và tăng cường hệ miễn dịch. Tuy nhiên, không nên tập luyện quá sức.

  • Tránh lo âu, luôn giữ tinh thần lạc quan, vui vẻ.

  • Ngủ đủ giấc, không nên thức khuya quá nhiều.

>> Tham khảo thêm: Gợi Ý Các Mẹo Chữa Khí Hư Ra Nhiều Bằng Các Bài Thuốc Dân Gian

một số điều cần lưu ý để hạn chế huyết trắng trước kỳ kinh

Vệ sinh vùng kín sạch sẽ để hạn chế huyết trắng ra nhiều (Nguồn: Sưu tầm)

Một số câu hỏi thường gặp

Trễ kinh ra huyết trắng có thai không?

Trễ kinh ra huyết trắng nhiều thì có thai không? Theo nghiên cứu của các chuyên gia, có nhiều khả năng khiến kỳ kinh đến chậm hơn bình thường nhưng ra huyết trắng nhiều chính là dấu hiệu của việc mang thai. Ngoài sự xuất hiện của máu báo thai, lượng khí hư được tiết ra ở âm đạo khi phôi thai ngày càng phát triển tại tử cung của phụ nữ sẽ có các đặc điểm nhận dạng riêng biệt như:

  • Huyết trắng tiết ra nhiều hơn so với thông thường, nhầy, dính và khá loãng

  • Huyết trắng có sự thay đổi nhẹ về màu sắc, không có mùi hôi.

Nguyên nhân của hiện tượng này là do hormone  sinh dục trong cơ thể của chị em được sản sinh nhiều hơn khi quá trình thụ thai diễn ra thành công. Nội tiết tố cũng sẽ có những sự thay đổi rõ rệt, khiến tình trạng trễ kinh diễn ra và âm đạo điều tiết ra nhiều khí hư ra bên ngoài hơn. 

Huyết trắng thay đổi như thế nào là chuẩn bị có kinh?

Bạn sẽ nhận thấy trên quần lót có xuất hiện huyết trắng màu trắng đục hoặc hơi ngả vàng và có mùi. Sát ngày hành kinh, bạn có thể sẽ thấy một lượng máu nhỏ trong dịch âm đạo.

>> Tham khảo: Khí hư màu nâu sau kỳ kinh nguyệt 1 tuần có nguy hiểm không?

Tại sao ra huyết trắng nhiều mà không có kinh?

Nhiều khả năng đây là dấu hiệu của trễ kinh và mang thai. Ngoài việc xuất hiện máu báo thai, huyết trắng tại âm đạo của phụ nữ mang thai còn có một số đặc điểm như: Huyết trắng ra nhiều hơn bình thường, loãng và dính.

>> Tham khảo: Xuất hiện huyết trắng tuổi dậy thì

Ra dịch trắng trong bao lâu thì rụng trứng?

Nếu chu kỳ kinh nguyệt của bạn kéo dài chuẩn 28 ngày thì khoảng ngày thứ 14 sẽ là ngày rụng trứng của bạn. Bạn có thể nhận thấy qua sự thay đổi của dịch trắng âm đạo: dịch trắng có dạng lỏng, như lòng trắng trứng, đàn hồi. Và đây sẽ là thời điểm dễ thụ thai nhất nếu quan hệ.

Như vậy, qua bài viết trên đã giải đáp phần nào câu hỏi “Ra huyết trắng bao lâu thì có kinh” của bạn. Hy vọng nội dung này sẽ giúp các bạn hiểu và chăm sóc cho sức khỏe của bản thân mình nhiều hơn. Đặc biệt, chúng mình chú ý giữ vệ sinh trước ngày kinh nguyệt bằng cách sử dụng các loại băng vệ sinh Kotex kháng khuẩn để khu vực âm đạo luôn khô thoáng suốt cả ngày nhé!

>> Tham khảo thêm các bài viết liên quan:

Tự hào là một phần của tập đoàn Kimberly-Clark với hơn 100 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe phụ nữ, Kotex là người bạn đồng hành thân thiết của phụ nữ ở hơn 175 quốc gia. Trong đó, dòng sản phẩm mới Kotex Max Cool French Spa được đông đảo người tiêu dùng ưa thích với đặc tính mát lạnh êm lên đến 5h và nhẹ hương lavender tinh tế mang đậm chất Pháp.

Với Kotex, chúng tôi không chỉ cung cấp các dòng băng vệ sinh chất lượng, mà còn xây dựng một cộng đồng phụ nữ mạnh mẽ và tự tin. Kotex còn rất nhiều sản phẩm phù hợp với mỗi nhu cầu khác biệt tại đây:

Bài viết liên quan