cách chữa kinh nguyệt màu đen

10 cách chữa kinh nguyệt màu đen vón cục kéo dài tại nhà

Hiện tượng kinh nguyệt màu đen là hiện tượng thường xuyên bắt gặp ở các bạn nữ. Nguyên nhân máu kinh chuyển sang màu đen có thể là máu khô hoặc bị oxy hóa khi bị ứ đọng trong cơ thể, trong âm đạo và tiếp xúc với không khí. Hoặc hiện tượng này có thể xảy ra khi lượng máu ra ít, chẳng hạn như vào đầu hoặc cuối kỳ kinh nguyệt. Nếu bạn nữ không có thêm bất kỳ triệu chứng nào khác thì không cần phải lo lắng. Cùng Kotex tìm hiểu thêm về cách chữa kinh nguyệt màu đen tại nhà an toàn nhé. 

Khuyến cáo: Chúng tôi khuyến khích bạn nữ có dấu hiệu mang thai, người đang cho con bú và đang dùng thuốc tránh thai cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi áp dụng các phương pháp dưới đây.

>> Xem thêm:

Tampon Là Gì? Cách Sử Dụng Và Những Điều Cần Biết Về Băng Vệ Sinh Tampon

Top 20 Các Loại Băng Vệ Sinh Tốt, An Toàn Và Phổ Biến

1. Hiện tượng kinh nguyệt màu đen là gì?

Màu sắc của máu kinh thường phản ánh sức khỏe của chị em phụ nữ. Kỳ kinh của phụ nữ kéo dài trung bình từ 3 đến 7 ngày. Đối với cơ thể bạn gái khỏe mạnh, máu kinh khi tiết ra thường có màu đỏ, không vón cục và không cặn. Ngược lại, nếu máu kinh có màu đen hoặc nâu đen đồng thời có mùi hôi khó chịu thì đó chính là dấu hiệu cảnh báo sức khỏe của chị em đang gặp phải vấn đề. 

2. Nguyên nhân kinh nguyệt màu đen

2.1. Dấu hiệu bắt đầu và kết thúc chu kỳ kinh nguyệt  

Máu đen dự đoán thời điểm bắt đầu hoặc kết thúc thời kỳ kinh nguyệt. Thông thường, trong hai giai đoạn này, máu lưu thông chậm hơn. Thời gian và dòng chảy của lưu lượng máu ở trong tử cung là nguyên nhân khiến màu sắc thay đổi từ đỏ sang đen. Hơn nữa, nó càng tồn tại lâu nó càng chuyển sang màu sắc tối. Nguyên nhân lý giải cho điều này là niêm mạc tử cung sẽ bắt đầu tan trong vòng vài giờ hoặc sau một hoặc hai ngày. Cuối cùng, khi dòng chảy của máu bắt đầu tăng tốc sẽ hòa với lớp niêm mạc tử cung bong tróc trước đó.

2.2. Cấu tạo tử cung bất thường

Một số cấu trúc tử cung của phụ nữ gập hơn bình thường. Tử cung bị hẹp, vỡ bẩm sinh là nguyên nhân khiến máu kinh không lưu thông tốt, khó thoát ra hoặc có màu lạ.

2.2. Rối loạn nội tiết tố

Sự thay đổi nội tiết tố làm ức chế quá trình tuần hoàn máu, lượng máu kinh kỳ trước được dồn vào kỳ sau. Sau đó chuyển thành màu đậm hơn ở kỳ kinh sau.

2.3. Dị vật kẹt trong âm đạo

Sự hiện diện của các vật lạ trong âm đạo là một trong những lý do khiến khí hư có màu đen thay vì kinh nguyệt. Bất kỳ biện pháp tránh thai nào được cấy vào khoang âm đạo hay băng vệ sinh (khi quên) đều có thể là nguyên nhân. Tiến sĩ Siddhartha (bác sĩ và là nhà nghiên cứu về ung thư, nhà sinh học tế bào gốc, nhà di truyền học ung thư có nhiều bằng cấp tại các trường Đại học Stanford, Đại học Oxford, và Trường Y khoa Harvard) có những chia sẻ về sự cố này có thể rất có hại cho âm đạo của bạn nữ và dẫn đến nhiễm trùng. Nó có thể gây ngứa âm đạo, ra khí hư máu đen hoặc có mùi khó chịu. Một số vật dụng, chẳng hạn như nhẫn, bao cao su, đồ chơi tình dục, màng ngăn hoặc bọt biển cũng là nguyên nhân gây kích ứng niêm mạc âm đạo, và có thể dẫn đến nhiễm trùng kèm theo các triệu chứng biểu hiện như:

  • Khí hư ra màu đen dai dẳng.

  • Phát ban và sưng ở vùng bộ phận sinh dục.

  • Gặp khó khăn khi đi tiểu.

  • Ngứa và khó chịu ở vùng lân cận âm đạo.

  • Đau bụng và vùng chậu.

  • Mùi khó chịu trong dịch tiết âm đạo.

Nếu bạn nữ gặp bất kỳ vấn đề nào nêu trên trong giai đoạn máu đen, hãy đến gặp bác sĩ sớm nhất có thể.

2.4. Máu kinh nguyệt được giữ lại

Khi máu kinh nguyệt không thể thoát ra khỏi ống âm đạo và lấp đầy âm đạo, nó được gọi là kinh nguyệt bị ứ đọng (hematocolpos). Theo thời gian, âm đạo dần trở nên sẫm màu hơn. Sự tắc nghẽn âm đạo này có nguyên nhân đến từ sự bất thường bẩm sinh của màng trinh hoặc vách ngăn âm đạo. Đôi khi, các biến chứng phẫu thuật như hẹp cổ tử cung hoặc không có cổ tử cung (bất sản cổ tử cung) cũng có thể dẫn đến kinh nguyệt không đều và có màu đen. Căn bệnh hiếm gặp này, thường do dị tật bẩm sinh gây ra, thường được phát hiện ở tuổi vị thành niên. Tắc nghẽn nghiêm trọng có thể dẫn đến không có kinh nguyệt (vô kinh). Ngoài kết dính, khó chịu ở bụng dưới là một dấu hiệu khác của hematocolpos.

2.5. Sản dịch sau khi sinh em bé

Chảy máu âm đạo bình thường kéo dài từ 6 đến 8 tuần sau khi sinh con được gọi là sản dịch. Nó bắt đầu như một dòng chảy nặng có màu đỏ và chứa các cục máu đông nhỏ, sau đó chậm lại sau một vài ngày. Trong những ngày đầu, lượng máu dồi dào có thể bị oxy hóa và chuyển sang màu tối đến mức gần như đen. Sau một thời gian, màu nhạt dần, chuyển sang màu vàng hoặc màu kem, trước khi dòng chảy dừng hẳn. Tham khảo ý kiến của dịch vụ chăm sóc sức khỏe, cơ sở y tế uy tín nếu sản dịch có màu đỏ tươi, có cục cục to bằng quả mận hoặc nếu dịch tiết có mùi hôi trong vài tuần sau khi sinh.

2.6. Ung thư cổ tử cung

Trong một số trường hợp rất hiếm gặp của máu kinh nguyệt màu đen, đặc biệt là khi kết hợp với chảy máu bất thường sau khi quan hệ tình dục hoặc giữa các kỳ kinh nguyệt, có thể là dấu hiệu cảnh báo ung thư cổ tử cung. Ung thư cổ tử cung giai đoạn đầu thường không có dấu hiệu hoặc triệu chứng. Ở các giai đoạn tiến triển hơn của bệnh ung thư cổ tử cung, có thể có các triệu chứng như tiết dịch âm đạo nhiều, nhiều nước, có máu, có mùi hôi và chảy máu âm đạo, cuối cùng có thể chuyển thành máu kinh nguyệt màu đen hoặc nâu sẫm. Các dấu hiệu nhận biết khác trong giai đoạn tiến triển của ung thư cổ tử cung bao gồm:

  • Mệt mỏi.

  • Thời gian dài hơn hoặc nặng hơn.

  • Đau khi quan hệ tình dục.

  • Chảy máu trong hoặc sau khi quan hệ tình dục.

  • Giảm cân.

  • Đau vùng xương chậu.

  • Khó tiểu.

  • Khó đi tiêu.

  • Sưng ở chân.

2.7. Chảy máu do cấy ghép

Đôi khi chảy máu làm tổ cho thấy thụ thai hoặc mang thai sớm có thể bị nhầm lẫn với máu kinh nguyệt màu nâu sẫm hoặc đen. Tuy nhiên, máu sẫm màu sau khi cấy ghép là rất hiếm. Thời gian 10 đến 14 ngày sau khi trứng được thụ tinh cấy vào niêm mạc tử cung, xuất huyết cấy ghép có thể xảy ra. Chỉ trong vài ngày, dòng chảy thường nhẹ nhưng có thể chuyển sang màu đen nếu ra khỏi âm đạo quá chậm. Cùng với đốm, các triệu chứng mang thai và cấy ghép sớm khác bao gồm mệt mỏi và ngực sưng, nhạy cảm.Chảy máu cấy ghép không xảy ra trong tất cả các trường hợp mang thai. Hãy cẩn thận đến gặp bác sĩ nếu bạn nữ bị chảy máu do cấy ghép hoặc tin rằng mình có thể đang mang thai.

2.8. Bệnh phụ khoa

U xơ tử cung, polyp tử cung hay viêm nội mạc tử cung,… đều là những căn bệnh khiến niêm mạc tử cung bong tróc không đều, máu kinh kéo dài và làm cho màu sắc của máu kinh thay đổi.

>> Tham khảo: Ra huyết trắng bao lâu thì có kinh? Cần lưu ý gì?

Kinh nguyệt màu đen là do bệnh phụ khoa gây nên

Kinh nguyệt màu đen là do bệnh phụ khoa gây nên. (Nguồn: Sưu tầm)

2.9. Do rối loạn nội tiết tố

Mất cân bằng nội tiết tố có thể xuất phát từ chế độ dinh dưỡng không lành mạnh, tinh thần căng thẳng, thường xuyên mệt mỏi, thức khuya,… Tình trạng này có thể dẫn đến rối loạn chu kỳ kinh nguyệt, máu kinh lưu lại lâu trong tử cung gây biến đổi màu sắc.

2.10. Tiền sử từng sanh đẻ

Trong nhiều trường hợp mổ lấy thai trước đây, ở vết sẹo mổ cũ tạo thành rãnh, máu kinh bị ứ đọng ở đây nên ra không đều, kéo dài ngày kinh và làm thay đổi màu sắc máu.

Tham khảo:

Kinh nguyệt màu đen ngày đầu là gì? Nguyên nhân và cách cải thiện

Màu Máu Kinh Nguyệt Thế Nào Là Bình Thường?

3. Kinh nguyệt màu đen có nguy hiểm không?

3.1. Ảnh hưởng đến sức khỏe và tâm lý

Mất cân bằng nội tiết tố trong cơ thể là nguyên nhân dẫn đến tình trạng kinh nguyệt màu đen, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe thể chất và tinh thần. Rối loạn nội tiết quá mức cũng có thể khiến cho bệnh nhân lo lắng, mệt mỏi, kém sắc và da xanh xao.

Kinh nguyệt màu đen gây ảnh hưởng đến sức khỏe và tâm lý

Kinh nguyệt màu đen gây ảnh hưởng đến sức khỏe và tâm lý. (Nguồn: Sưu tầm)

 3.2. Là nguyên nhân gây ra hiếm muộn, vô sinh

Kinh nguyệt màu đen có thể là dấu hiệu của sự bất thường về nội tiết tố, nang trứng kém phát triển hoặc việc rụng trứng không đúng chu kỳ. Đây đều là những nguyên nhân cản trở quá trình thụ thai ở người phụ nữ và về lâu dài có thể dẫn đến vô sinh, hiếm muộn.

>> Tham khảo: Rối loạn kinh nguyệt là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

 3.3. Giảm ham muốn tình dục

Kinh nguyệt màu đen tuy không ảnh hưởng trực tiếp đến ham muốn của người phụ nữ nhưng lại là nguyên nhân khiến phụ nữ tự ti. Ngoài ra, sự mất cân bằng nội tiết tố và chu kỳ kinh nguyệt thất thường có thể làm giảm ham muốn về lâu dài. Từ đó, nếu bạn không có cách chữa kinh nguyệt màu đen kịp thời, nó sẽ làm giảm chất lượng đời sống và ảnh hưởng đến hạnh phúc gia đình người phụ nữ.

 3.4. Dấu hiệu của các bệnh lý phụ khoa

Khi tình trạng kinh nguyệt màu đen kéo dài sẽ gây ra các bệnh lý phụ khoa như u xơ cổ tử cung, viêm nội mạc tử cung,...

Tham khảo: Kinh Nguyệt Không Đều Là Gì? Nguyên Nhân Do Đâu?

4. Cách chữa kinh nguyệt màu đen như thế nào?

4.1. Phương pháp điều trị nội khoa

Nếu nguyên nhân là do mất cân bằng nội tiết tố trong cơ thể, kinh nguyệt màu đen có thể được điều trị bằng thuốc. Bạn gái có thể dùng các loại thuốc có công dụng điều hòa kinh nguyệt, điều hòa nội tiết tố, giúp cho chu kỳ diễn ra bình thường, lưu thông máu kinh ổn định hơn. 

4.2. Phương pháp điều trị ngoại khoa

Cách chữa kinh nguyệt màu đen tiếp theo là phương pháp điều trị ngoại khoa. Cách này áp dụng công nghệ kỹ thuật nhằm điều trị dứt điểm các bệnh phụ khoa gây ra hiện tượng kinh nguyệt màu đen như cấu trúc phần phụ bất thường, viêm nội mạc tử vong,...

>> Tham khảo: Cách bấm huyệt giảm đau bụng kinh chị em phụ nữ cần biết

4.3. Các bài thuốc dân gian điều trị hiệu quả tại nhà

Ngải cứu

Ngải cứu được biết đến là một loại thảo dược với nhiều công dụng như chữa đau đầu, đầy bụng,... Bên cạnh những lợi ích kể trên, ngải cứu còn được xem là “thần dược” điều trị chữa kinh nguyệt màu đen hiệu quả.

Cách chữa kinh nguyệt màu đen bằng ngải cứu như sau:

  • Mua lá ngải cứu tươi về rửa sạch, sau đó hầm cùng với gà ác trong khoảng 2 tiếng đồng hồ.

  • Bạn có thể ăn trong các bữa ăn hàng ngày như trưa, tối với tần suất 1 lần một tuần. Bạn cần kiên trì sử dụng liên tục trong vòng 1 tháng để có hiệu quả.

Bên cạnh đó, bạn gái cũng có thể chế biến các món ăn đơn giản hàng ngày với ngải cứu như nước ép ngải cứu, trứng ngải cứu, hoặc luộc ngải cứu,...

>> Tham khảo: Nguyên nhân tới tháng đau bụng nhưng không có kinh và cách điều trị

Cách chữa kinh nguyệt màu đen bằng ngải cứu

Cách chữa kinh nguyệt màu đen bằng ngải cứu. (Nguồn: Sưu tầm)

Rau diếp cá

Tương tự như cây ngải cứu, rau diếp cá cũng được coi là phương pháp chữa kinh nguyệt màu đen hiệu quả. Do có khả năng phân giải độc tố, kháng viêm, lưu thông khí huyết nên rau diếp cá còn có tác dụng điều hòa kinh nguyệt rất tốt. Không chỉ vậy, hàm lượng kali trong lá diếp cá còn có thể giúp chị em giảm đau bụng kinh.

Cách làm như sau:

  • Hái 20 lá rau diếp cá, rửa sạch rồi để ráo.

  • Cho hỗn hợp vào máy xay sinh tố ép lấy nước uống.

  • Bạn nên uống 1 ly nước diếp cá liên tục mỗi ngày.

>> Tham khảo: Top 12 nguyên nhân gây nên chậm kinh mà các bạn gái cần biết

Rau diếp cá có thể chữa kinh nguyệt màu đen.

Rau diếp cá có thể chữa kinh nguyệt màu đen. (Nguồn: Sưu tầm)

Cao ích mẫu

Ích mẫu là một phương thuốc rất tốt cho các vấn đề kinh nguyệt của phụ nữ như máu kinh màu đen, mất cân bằng nội tiết tố, rong kinh. Do đặc tính giải nhiệt nên ích mẫu có công dụng loại bỏ huyết hư rất nhanh, kích thích tuần hoàn máu trong cơ thể và sản sinh ra máu mới. Cách làm rất đơn giản, bạn gái chỉ cần mua các viên ích mẫu hoặc cao ích mẫu ở các tiệm thuốc uy tín và dùng hàng ngày.

>> Tham khảo: Chậm kinh 1 tuần nguyên nhân do đâu? Có thai không?

Ích mẫu là một phương thuốc rất tốt cho các vấn đề kinh nguyệt

Ích mẫu là một phương thuốc rất tốt cho các vấn đề kinh nguyệt. Nguồn: Sưu tầm

Củ gừng

Gừng được biết đến là một loại gia vị nhà bếp quen thuộc và còn được dùng để chữa nhiều bệnh. Ngoài những công dụng đã biết trước đây, gừng còn là một bài thuốc chữa kinh nguyệt màu đen tuyệt vời. Gừng có vị cay, giúp lưu thông khí huyết. Cụ thể, gừng khi được bổ sung vào cơ thể sẽ giúp cho quá trình lưu thông máu kinh dễ dàng hơn, hạn chế tình trạng “ứ đọng” máu kinh, không bị oxy hóa nên máu kinh sẽ không bị chuyển sang màu nâu, đen.

Cách chữa kinh nguyệt màu đen với gừng: Bạn có thể ăn sống trực tiếp hoặc nghiền nát pha với nước nóng rồi uống.

>> Tham khảo: 10 dấu hiệu sắp có kinh nguyệt mà chị em dễ nhận biết nhất

Cách chữa kinh nguyệt màu đen bằng gừng tươi

Cách chữa kinh nguyệt màu đen bằng gừng tươi. (Nguồn: Sưu tầm)

Rễ cây dâm bụt

Không chỉ là một loài hoa nhiệt đới kỳ lạ và rực rỡ, cây dâm bụt, giống phổ biến nhất là Hibiscus Sabdariffa, có nguồn gốc từ Đông Nam Á và Bắc Phi nhanh chóng được đưa vào hệ thống y học truyền thống của nhiều cộng đồng trên khắp thế giới để làm thuốc chữa bệnh. Vào thời cổ đại, các nền văn hóa Ai Cập đã sử dụng trà dâm bụt để chữa các bệnh về tim và rối loạn thần kinh. Người châu Phi từ nhiều thế kỷ đã sử dụng bột Hibiscus như một chất hỗ trợ tại chỗ để chữa lành vết thương.

Rễ cây dâm bụt là thành phần được sử dụng trong cách chữa kinh nguyệt màu đen. Hương vị dịu nhẹ, ngọt ngào của rễ cây dâm bụt khiến nó trở thành một phương thuốc tuyệt vời cho các vấn đề về kinh nguyệt như đau bụng kinh, kinh nguyệt không đều và máu kinh sẫm màu. Bạn nữ có thể sắc 40g rễ dâm bụt và 10g lá kê huyết đằng rửa sạch, sắc uống ngày 1 lần, liền 7 ngày.

4.4. Giữ gìn vệ sinh cá nhân sạch sẽ

Điều quan trọng là phải đảm “cô bé” luôn sạch sẽ và không bị nhiễm bệnh để ngăn ngừa kinh nguyệt màu đen. Do đó, giữ vệ sinh cá nhân sạch sẽ cũng là một cách tốt để ngăn chặn hiện tượng này. Để thực hiện, bạn nữ cần:

  • Tránh quan hệ tình dục trong ngày đèn đỏ để bị nhiễm vi khuẩn.

  • Thay băng vệ sinh 3 giờ/lần và mặc đồ lót mát mẻ, thấm hút mồ hôi tốt.

  • Để giảm bụi và loại bỏ nấm trên bề mặt, hãy thay và giặt đồ lót hàng ngày, phơi khô dưới ánh nắng mặt trời và tránh xa những khu vực nhiều bụi.

  • Thay và giặt đồ mỗi ngày, phơi ở nơi có ánh nắng trực tiếp tuy nhiên cần tránh nơi có bụi bẩn.

4.5. Luyện tập thể dục đều đặn

Gắn bó với một bộ môn thể thao, hoặc luyện tập cardio (các bài tập luyện tim mạch như đi bộ đường dài, chạy bộ, đạp xe) thường xuyên là cách chữa kinh nguyệt màu đen rất hiệu quả. Phương pháp này giúp bạn nữ sẽ có được một cuộc sống lành mạnh hơn, góp phần tăng lượng máu tươi chứa oxy, dinh dưỡng, chất đề kháng lưu thông đều giữa các cơ quan, cũng như sớm đẩy nhanh máu kinh ra khỏi âm đạo khi đến kỳ đèn đỏ. Ngoài ra, bạn nữ cần xây dựng một khối lượng cơ bắp trước khi ép bản thân tập luyện những bài tập có cường độ mạnh cao, tránh mất sức và phòng ngừa chấn thương.

4.6. Bổ sung chất dinh dưỡng thiết yếu

Các huấn luyện viên thể hình, nhà tư vấn dinh dưỡng đều có chung một quan điểm về tỷ lệ 30 : 70, nghĩa là luyện tập chiếm 30% và dinh dưỡng chiếm 70% để xây dựng một cuộc sống lành mạnh. Cách chữa kinh nguyệt màu đen này ban đầu sẽ có đôi chút khó khăn đối với những người thích ăn những món chiên rán, đồ ngọt, thực phẩm nhiều tinh bột. Ban đầu, bạn nữ có thể bổ sung ăn thêm các loại thực phẩm lá có màu xanh đậm, đậu nành, cà chua, củ quả để bổ sung vitamin và khoáng chất magie, sắt, isoflavone cùng với chất xơ hỗ trợ đào thải nhiều độc tố tích tụ trong cơ thể (phòng tránh stress khi đến kỳ). Dinh dưỡng góp phần thúc đẩy cân bằng nội tiết tố nữ, một yếu tố quan trọng để duy trị nồng độ hormone estrogen và progesterone hợp lý, loại bỏ hiện tượng kinh nguyệt ra máu đen, cũng như phòng ngừa các bệnh lý nguy hiểm khác.

5. Cần làm gì để phòng tránh tình trạng kinh nguyệt màu đen

  • Thư giãn để một kỳ kinh trôi qua suôn sẻ. Bởi nếu bạn bị căng thẳng kéo dài có thể dẫn đến kinh nguyệt không đều.

  • Ngừng sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp và nói không với thuốc nội tiết sinh dục. Bởi thuốc tránh thai khẩn cấp có thể là nguyên nhân gây ra hiện tượng kinh nguyệt màu đen.

  • Vệ sinh vùng kín thường xuyên và thay băng vệ sinh trong vòng 4 giờ sử dụng trong suốt chu kỳ kinh nguyệt. 

  • Khám phụ khoa định kỳ để phát hiện sớm và điều trị kịp thời các bệnh phụ khoa nguy hiểm.

  • Không quan hệ tình dục vào ngày có kinh. Bởi vì quan hệ tình dục vào thời điểm này sẽ có nguy cơ bị nhiễm trùng và dễ mắc các bệnh lây truyền qua đường sinh dục hơn bình thường.

Kotex đã chia sẻ cho bạn cách chữa kinh nguyệt màu đen. Hy vọng qua bài viết này, các bạn đã có thêm những kiến thức hữu ích về sức khỏe phụ nữ. Chị em hãy nhớ rằng sản phẩm băng vệ sinh Kotex luôn đồng hành và chăm sóc chu đáo cùng các bạn, giúp hiểu hơn về những ngày ''đèn đỏ''. Mong bạn luôn tràn đầy niềm vui, tự tin vào bản thân và làm những điều phi thường nhé!

>> Tham khảo các bài viết liên quan:

Tự hào là một phần của tập đoàn Kimberly-Clark với hơn 100 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe phụ nữ, Kotex là người bạn đồng hành thân thiết của phụ nữ ở hơn 175 quốc gia. Trong đó, dòng sản phẩm mới Kotex Max Cool French Spa được đông đảo người tiêu dùng ưa thích với đặc tính mát lạnh êm lên đến 5h và nhẹ hương lavender tinh tế mang đậm chất Pháp.

Với Kotex, chúng tôi không chỉ cung cấp các dòng băng vệ sinh chất lượng, mà còn xây dựng một cộng đồng phụ nữ mạnh mẽ và tự tin. Kotex còn rất nhiều sản phẩm phù hợp với mỗi nhu cầu khác biệt tại đây:

Bài viết liên quan