Nội tiết tố nữ là gì? Rối loạn và cách cân bằng nội tiết tố nữ

Những dấu hiệu thay đổi từ lúc tuổi dậy thì đến tuổi mãn kinh chịu tác động của các nội tiết tố nữ. Người phụ nữ trong độ tuổi sinh sản có rất nhiều thay đổi về tâm lý, sinh lý và thể chất. Khi có sự thay đổi của nội tiết tố nữ, nhất là sự suy giảm nội tiết tố nữ, sức khỏe của người phụ nữ sẽ bị ảnh hưởng, và có thể tăng nguy cơ bệnh lý. Vậy nội tiết nội nữ là gì? Suy giảm nội tiết tố nữ có biểu hiện ra sao? Làm sao cân bằng nội tiết tố nữ? Cùng Kotex và bác sĩ Phạm Tú Linh tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây bạn nhé! 

Tham khảo: Cấu Tạo Màng Trinh Và Vị Trí Màng Trinh Của Con Gái

Nội tiết tố là gì?

Nội tiết tố (hay Hormone) là các chất được sản xuất ra bởi các tuyến nội tiết của cơ thể, đi vào máu đến các mô và cơ quan. Chúng ảnh hưởng trực tiếp đến sự trao đổi chất và sự phát triển của cơ thể, ảnh hưởng đến cảm xúc, tâm trạng, đến chức năng tình dục và sinh sản. Do đó, khi xảy ra tình trạng mất cân bằng nội tiết tố thì hàng loạt chức năng khác của cơ thể cũng bị ảnh hưởng theo. 

Nội tiết tố nữ là gì?

Nội tiết tố nữ có tác dụng điều hoà hoạt động sinh sản của người phụ nữ, gồm các chất nội tiết tố do cơ quan sinh dục nữ (buồng trứng) tiết ra, trong đó có estrogen và progesterone. Estrogen và progesterone tác động lên các cơ quan đích là buồng trứng, tử cung, âm đạo, âm hộ, tuyến vú,...

Estrogen là một steroid gồm 18 carbon được tổng hợp qua nhiều giai đoạn từ gốc của cholesterol. Estrogen lưu hành trong cơ thể có ba loại chính: estrone (E1), estradiol (E2) và estriol (E3). Tuy nhiên, estrone và estriol có hoạt tính rất thấp. Các nang noãn của buồng trứng chủ yếu tiết ra estradiol, là chất có tác động chính lên các cơ quan sinh dục của người phụ nữ. Các chức năng chính của estrogen:

• Làm nội mạc tử cung dày lên, kích thích tổng hợp thụ thể của progesterone.

• Là nội tiết tố nữ chính giúp biệt hóa, phát triển các cơ quan sinh dục và đặc điểm sinh dục nữ thứ phát: tuyến vú phát triển, cơ quan sinh dục trong và ngoài tăng kích thước, mông và hông to, cơ nhỏ, giọng nói thanh.

• Giúp cho sự thụ thai và làm tổ của phôi: làm cho niêm mạc âm đạo ẩm ướt, chất nhầy cổ tử cung trong và dai giúp tinh trùng xâm nhập vào tử cung, tăng nhu động vòi trứng đưa phôi vào lòng tử cung làm tổ, tăng sự bám dính của phôi vào nội mạc tử cung .

• Tăng cường sự tạo xương, tăng mật độ xương. Tăng đông máu, gây dãn mạch. Cải thiện trí nhớ.

Progesterone cũng là một steroid gồm 21 carbon được tổng hợp từ cholesterol. Progesterone do các tế bào của hoàng thể tiết ra dưới tác động của LH của tuyến yên. Progesterone có vai trò chính trong việc chuẩn bị nội mạc tử cung cho phôi làm tổ và duy trì thai kỳ. Các chức năng chính của progesterone:

• Làm nội mạc tử cung dày lên, các mô đệm phù nề, các ống tuyến ngoằn ngoèo, tăng thể tích mạch máu lên gấp 3 lần, chuẩn bị cho sự làm tổ của phôi và duy trì thai kỳ.

• Làm phát triển và biệt hóa tuyến vú.

• Cùng với các nội tiết tố khác ức chế sự tiết sữa.

• Làm tạm ngưng rụng trứng và hành kinh khi có thai.

Tham khảo: Cách tránh thai sau khi quan hệ không cần thuốc hiệu quả

Nội tiết tố nữ là gì? (Nguồn: Sưu tầm)

Vai trò của nội tiết tố nữ

Nội tiết tố nữ đóng vai trò rất quan trọng, tác động đến các yếu tố sinh lý, sinh sản, sức khỏe và được xem là bí quyết để duy trì sắc vóc của người phụ nữ. 

• Tác động sinh lý: Estrogen có tác động đến hệ cơ quan sinh dục nữ, tác động đến sự hình thành và phát triển của trứng dẫn đến sự rụng trứng và hiện tượng kinh nguyệt xảy ra mỗi tháng giúp phụ nữ có khả năng sinh sản. Bên cạnh đó, nội tiết tố nữ còn là yếu tố quan trọng giúp duy trì ham muốn tình dục và tăng tiết dịch âm đạo. 

• Tác động sức khỏe: Giúp cơ thể duy trì một sức khỏe tốt, ngăn ngừa tình trạng lão hóa, loãng xương và giúp tinh thần được thoải mái vui vẻ. Ngoài ra, nội tiết tố nữ còn có vai trò bảo vệ tim mạch và ngăn ngừa các biến chứng liên quan đến tim mạch.

• Tác động đến vóc dáng; Estrogen được ví như chìa khóa vàng để phụ nữ có một cơ thể đẹp, trông quyến rũ hơn nhờ vào công dụng giúp da hồng hào căng mịn, tóc mượt chắc khỏe, giảm tích tụ mỡ tạo nên đường cong của cơ thể.

Tham khảo: Bệnh Huyết Trắng Là Gì: Triệu Chứng & Cách Trị Tại Nhà

Rối loạn nội tiết tố nữ là gì?

Rối loạn nội tiết tố nữ là tình trạng hormone trong cơ thể mất cân bằng, nồng độ estrogen và progesterone thay đổi, có thể là quá nhiều hoặc quá ít. 

Khi lượng hormone estrogen bị giảm sút trong thời gian dài sẽ gây ra những ảnh hưởng xấu đến cơ thể phụ nữ từ chức năng sinh lý đến hoạt động trao đổi chất. Điều này có thể dẫn đến hàng loạt triệu chứng như rối loạn kinh nguyệt, sạm nám, khô da, khả năng sinh sản suy giảm, giảm ham muốn, khó ngủ, tăng cholesterol, tăng huyết áp,...

Tham khảo: 5 điều quan trọng cần lưu ý trong việc chăm sóc sức khỏe sinh sản

Các nguyên nhân gây rối loạn nội tiết tố nữ

• Tuổi tác: Ở giai đoạn tiền mãn kinh ở nữ giới, buồng trứng giảm sản xuất estrogen vì vậy việc thiếu hụt là điều không tránh khỏi.

• Phụ nữ sau sinh: Khi mang thai, nồng độ estrogen tăng rất nhanh trong suốt thai kỳ để bảo vệ thai nhi. Sau khi sinh, cơ thể người mẹ sẽ bắt đầu giảm nhanh chóng lượng nội tiết tố nữ.

• Sau phẫu thuật cắt buồng trứng: Buồng trứng chính là cơ quan sản sinh ra hormone estrogen. Vì vậy những trường hợp phải cắt đi buồng trứng sẽ kéo theo lượng nội tiết tố suy giảm.

• Lạm dụng thuốc tránh thai: Trong thuốc tránh thai có thành phần estrogen tổng hợp gây ra hiện tượng mất cân bằng hormone trong cơ thể.

• Chế độ ăn uống không hợp lý: Việc thường xuyên sử dụng thức ăn nhanh, thức ăn nhiều dầu mỡ hoặc nhịn ăn giảm cân sai cách cũng dẫn đến rối loạn nội tiết tố.

• Thức khuya: Việc thức khuya không chỉ ảnh hưởng đến hệ thần kinh và tim mạch mà còn gây ra tình trạng nội tiết tố nữ. 

• Áp lực tinh thần: Tinh thần căng thẳng, mệt mỏi kéo dài do áp lực trong công việc và cuộc sống cũng là nguyên do khiến tuyến thượng thận bị suy giảm hoạt động, từ đó lượng hormone estrogen tiết ra ít gây tình trạng rối loạn nội tiết tố.

Tham khảo: Vừa Hết Kinh 2 Ngày Quan Hệ Có Bầu Không?

Biểu hiện của rối loạn tiết tố ở phụ nữ

Rối loạn nội tiết tố ở phụ nữ gây ra rất nhiều vấn đề liên quan đến sức khỏe, sắc đẹp,... Dưới đây là những biểu hiện cho thấy cơ thể nữ giới đang bị mất cân bằng nội tiết tố: 

• Rối loạn kinh nguyệt: thiểu kinh, rong kinh, rong huyết kéo dài, ra máu âm đạo không theo chu kỳ, vô kinh hoặc mãn kinh sớm.

• Các dấu hiệu của thiếu hụt estrogen như bốc hỏa, đổ mồ hôi đêm, rối loạn giấc ngủ, rối loạn lo âu, kém tập trung.

• Tiểu đêm, dễ bị nhiễm trùng tiểu.

• Khô âm đạo, giảm ham muốn tình dục.

• Da khô, rụng tóc, lông tóc bạc sớm, hệ thống lông mu và nách kém phát triển.

• Loãng xương, bệnh mạch vành, giảm trí nhớ.

• Vô sinh, sảy thai sớm, sảy thai liên tiếp.

Tham khảo: U nang buồng trứng: Nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị

Biểu hiện của rối loạn tiết tố ở phụ nữ (Nguồn: Sưu tầm)

Các phương pháp cân bằng nội tiết tố nữ an toàn và hiệu quả

Cân bằng nội tiết tố nữ là gì? Cân bằng nội tiết tố nữ chính là cách điều hòa lại nồng độ Estrogen trong cơ thể, bổ sung khi thiếu hụt hay rối loạn nội tiết để cải thiện sức khỏe, sinh lý và sắc vóc của chị em phụ nữ. Dưới đây là các cách cân bằng nội tiết tố nữ bạn có thể tham khảo:

Cân bằng nội tiết tố nữ bằng thuốc (hormone thay thế HRT)

Để bù đắp sự thiếu hụt nội tiết tố nữ trong cơ thể, các chị em có thể dùng thuốc hay bổ sung nội tiết tố nữ estrogen tổng hợp (hormone thay thế HRT). Thuốc cân bằng nội tiết tố nữ là những loại thuốc giúp bổ sung hormone sinh dục nữ, chủ yếu là estrogen, nhằm cải thiện các triệu chứng khó chịu và tăng cường sức khỏe, duy trì vẻ đẹp và sự quyến rũ của chị em phụ nữ. Thuốc có nguồn gốc từ động vật với thành phần gần giống nội tiết tố nữ estrogen. Tuy nhiên, hormone tổng hợp estrogen chỉ sử dụng trong những trường hợp thiếu hụt nội tiết tố nữ nặng như bệnh nhân cắt buồng trứng, bị teo buồng trứng, mãn kinh sớm, điều trị hiếm muộn, chuyển giới,...

Cần lưu ý: thuốc nội tiết tố là nội tiết tố nữ dạng hóa tổng hợp chỉ được sử dụng sau khi đã tiến hành xét nghiệm kỹ lưỡng, thăm khám và có sự chỉ định, theo dõi sát sao của bác sĩ chuyên khoa.

Bổ sung nội tiết tố nữ bằng thực phẩm chứa nhiều estrogen

Ăn gì để tăng nội tiết tố nữ? Các chị em phụ nữ khi thiếu hụt nội tiết tố nữ có thể bổ sung các loại thực phẩm chứa nhiều estrogen và vitamin như: 

• Những loại rau có màu xanh đậm: súp lơ, rau cải, cải xoăn,... không những giàu chất xơ và các chất chống oxy hóa mà còn rất giàu các loại vitamin A, B6, C, K và cung cấp nhiều khoáng chất có lợi cho sức khỏe. Những loại rau này có tác dụng tăng cường hoạt động trao đổi chất của estrogen, giúp da mịn màng, tươi sáng, hồng hào hơn. 

• Đậu nành: có hàm lượng dinh dưỡng rất cao. Đặc biệt hoạt chất phytoestrogen (tương tự estrogen) có trong đậu nành có tác dụng rất tốt đối với nữ giới giúp ngăn ngừa lão hóa và giảm sạm, nám da, khô da,...

• Hạt lanh: là sản phẩm được nhiều chuyên gia khuyên dùng để giúp cân bằng nội tiết tố nữ. Hàm lượng phytoestrogen chứa trong hạt lanh rất cao. 

Cân bằng nội tiết tố estrogen bằng thực phẩm chức năng

Uống gì để cân bằng nội tiết tố nữ? Thực phẩm chức năng giúp cân bằng nội tiết tố estrogen phổ biến nhất là mầm đậu nành. Các chị em có thể sử dụng các loại estrogen thảo dược được đóng gói dưới dạng viên từ mầm đậu nành để dễ sử dụng cũng như có thể mang theo bên mình. Ngoài ra, chị em cũng cần lưu ý lựa chọn sản phẩm đến từ các thương hiệu uy tín để đảm bảo chất lượng cũng như tính an toàn khi sử dụng. 

Cân bằng nội tiết tố nữ bằng các loại thực phẩm chức năng (Nguồn: Sưu tầm)

Cách phòng ngừa rối loạn nội tiết tố nữ

Để duy trì sức khỏe, cân bằng trong cuộc sống, giảm nguy cơ một số bệnh lý gây ra do sự suy giảm nội tiết tố nữ, các chị em phụ nữ cần có một kế hoạch giúp cân bằng nội tiết tố nữ trong cơ thể. Một số phương pháp sau có thể hỗ trợ điều hoà nội tiết tố nữ:

• Giảm căng thẳng, mệt mỏi: tình trạng căng thẳng, mệt mỏi do những áp lực trong công việc, tình cảm, tâm lý sẽ gây ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể và cả hệ nội tiết, dẫn đến sự mất cân bằng nội tiết tố nữ. Vì vậy, chị em phụ nữ nên thư giãn, chia sẻ bớt lo âu để có cơ thể khoẻ mạnh hơn.

• Tập thể dục đều đặn: giúp cho cơ thể khoẻ mạnh, tăng cường hệ miễn dịch, các cơ quan trong cơ thể hoạt động nhịp nhàng, nội tiết tố nữ cũng cân bằng hơn.

• Ngủ đủ giấc là phương pháp giúp cân bằng nội tiết tố nữ tự nhiên tốt nhất, giúp tinh thần tỉnh táo, giảm căng thẳng, giúp nội tiết tố nữ giúp nội tiết tố nữ hoạt động nhịp nhàng theo chu kỳ ngày đêm.

• Chế độ ăn lành mạnh: tăng về chất xơ, tăng cường nhóm rau xanh, vitamin từ trái cây, tăng nhóm đạm từ cá, trứng. Giảm thực phẩm có nhiều chất béo, giảm đường, thịt động vật.

• Không sử dụng các chất kích thích, hạn chế rượu bia, thuốc lá.

• Hạn chế việc lạm dụng các thuốc nội tiết tố nữ như thuốc tránh thai khẩn cấp, thuốc nội tiết tố thay thế.

Tham khảo: Bệnh Huyết Trắng Là Gì: Triệu Chứng & Cách Trị Tại Nhà

Các câu hỏi thường gặp

Thiếu nội tiết tố nữ hay suy giảm nội tiết tố nữ là gì?

Suy giảm nội tiết tố nữ là tình trạng không sản xuất đủ hormone estrogen để duy trì sự khỏe mạnh và cân bằng cho cơ thể. Nồng độ estrogen trong cơ thể quá thấp có thể sẽ gây ra nhiều vấn đề khác nhau liên quan đến sức khỏe chẳng hạn như nguy cơ mắc bệnh tim mạch, loãng xương, béo phì,... Do đó việc nhận biết sớm các dấu hiệu suy giảm nội tiết tố nữ để kịp thời điều trị là rất quan trọng. 

Việc bị suy giảm nội tiết tố nữ thực chất không khó để nhận biết. Điều trị tình trạng này có thể áp dụng liệu pháp estrogen hoặc liệu pháp hormone thay thế. Ngoài ra, việc thay đổi lối sống, cách ăn uống cũng như tập luyện thể dục thể thao cũng góp phần cải thiện nồng độ hormone estrogen. 

Những nguyên nhân gây suy giảm nội tiết tố nữ?

Suy giảm nội tiết tố nữ gây ra nhiều rối loạn ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày cũng như chất lượng cuộc sống của người phụ nữ. Do đó cần tìm hiểu những nguyên nhân gây suy giảm nội tiết tố nữ để có mục đích can thiệp điều trị phù hợp, dự phòng các nguy cơ bệnh lý do suy giảm nội tiết tố nữ gây ra.

-Do yếu tố di truyền: bất thường trên nhiễm sắc thể giới tính X, bất thường trên nhiễm sắc thể thường như NST 13, 18, hoặc một số đột biến gen gây tăng thoái hoá các nang noãn của hai buồng trứng, giảm số lượng nang noãn nguyên thuỷ.

-U tuyến yên, u buồng trứng.

-Tăng galactose trong máu cao cũng làm giảm số lượng nang noãn của buồng trứng.

-Hoá trị, xạ trị hay các yếu tố độc hại của môi trường như hút thuốc lá cũng có thể ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của buồng trứng.

-Bệnh lý tự miễn, suy giáp, viêm giáp, đái tháo đường.

-Sử dụng thuốc như thuốc tránh thai , thuốc điều trị trầm cảm.

-Sử dụng chất kích thích, rượu bia, thuốc lá.

-Thức khuya, căng thẳng kéo dài.

Tăng nội tiết tố nữ là gì?

Ở nữ giới, 2 hormone estrogen và progesterone đóng vai trò rất quan trọng trong chu kỳ kinh nguyệt và có ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống sinh sản. 

Trên thực tế, nồng độ estrogen trong cơ thể tăng hoặc giảm ở một mức độ là điều bình thường. Tuy nhiên, nếu cơ thể bạn luôn trong tình trạng tăng nội tiết tố nữ thì các vấn đề nghiêm trọng hơn không loại trừ khả năng có thể xảy ra. Tăng estrogen hay được hiểu là tình trạng thừa estrogen, gây ra sự phát triển quá mức của các tế bào niêm mạc tử cung. Từ đó có thể dẫn đến tăng sinh quá mức niêm mạc tử cung, đôi khi dẫn tới ung thư niêm mạc tử cung. 

Trên đây là những thông tin về nội tiết tố nữ cùng những cách cân bằng và phòng ngừa rối loạn nội tiết tố. Ngoài ra, bạn cũng có thể tìm hiểu một số vấn đề khác liên quan đến sức khỏe sinh lý, phụ khoa, cũng như cách chọn mua các sản phẩm băng vệ sinh Kotex chất lượng cho kỳ kinh nguyệt tại website của Kotex.